Horyzont 2020 to największy w dziejach program mający na celu wsparcie badań i innowacji. Do wzięcia jest 77 mld EURO. Mimo że programy operacyjne 2014-2020 dla Polski są nadal na etapie negocjacji z Brukselą to program Horyzont 2020 ma się bardzo dobrze, a konkursy są sukcesywnie ogłaszane od 12 miesięcy. Horyzont 2020, jako cel nadrzędny stawia intensyfikację współpracy nauki z przemysłem, ale również po raz pierwszy w historii indywidualne wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw. Miliardy euro dostępne w ramach programu mają doprowadzić do rozwoju innowacji o znaczeniu co najmniej europejskim oraz pozwolą osiągnąć przewagę unijnej gospodarki na rynku globalnym. Wyzwania te zostały szczegółowo określone przez Strategie Europa 2020 oraz w szczególności przez Unię Innowacji.
Program Horyzont 2020 składa się z trzech głównych wzajemnie się uzupełniających filarów „Doskonała baza naukowa”, „Wiodąca pozycja w przemyśle” oraz „Wyzwania społeczne”. W ramach Horyzontu 2020 będą mogły uzyskać dofinansowanie projekty m.in. w następujących obszarach: ułatwianie drogi „od pomysłu do przemysłu”, interdyscyplinarne i międzysektorowe badania naukowe i innowacje, nauki społeczne, ekonomiczne i humanistyczne, wspieranie funkcjonowania i realizacji Europejskiej Przestrzeni Badawczej i Unii Innowacji, poszerzenie uczestnictwa w badaniach naukowych i innowacyjności w UE, współpraca z państwami trzecimi, zaangażowanie MŚP w badania naukowe i innowacje oraz szersze uczestnictwo sektora prywatnego, zwiększenie atrakcyjności zawodu naukowca, ułatwianie ponadgranicznej i międzysektorowej mobilności naukowców.
Zanim jednak zaczniemy przygotowanie projektu warto poznać dwie najważniejsze zasady obowiązujące w ramach tego Programu tj.: 1. Projekty muszą być realizowane przez konsorcja złożone z co najmniej 3 partnerów z 3 różnych państw (zasada ta nie dotyczy tylko „Instrumentu dla MSP”, grantów ERC, niektórych działań Marii Skłodowskiej-Curie oraz projektów CSA) oraz 2. projekty muszą mieć wymiar europejski (European added value). O wsparcie z programu mogą ubiegać się firmy i instytucje z 28 państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Albania, Bośnia i Hercegowina, Wyspy Owcze, Macedonia, Islandia, Izrael, Mołdawia, Czarnogóra, Norwegia, Serbia, Turcja, Brazylia, Rosja, Indie i Chiny. Warto także zaznaczyć że w ramach całego programu Horyzont 2020 do czerwca 2014 wpłynęło w sumie 17 tyś. wniosków.
W stosunku do dotacji 2007-2013 zostały wprowadzone duże ułatwienia do którym należy zaliczyć przede wszystkim: podstawowy poziom dofinansowania projektów badawczych to 100% natomiast dla projektów innowacyjnych 70%, stały ryczałt na koszty pośrednie w wysokości 25% kosztów projektu.
Przedsiębiorców szczególnie jednak powinna zainteresować pula wspierająca przemysł (17 mld EUR) i badania naukowe (24 mld EUR). Dodatkowo po raz pierwszy został utworzony specjalny program przeznaczony wyłącznie dla małych i średnich przedsiębiorców o nazwie „Instrument dla MSP” z budżetem 3 mld EUR.
W ramach programu Horyzont 2020 przewidziano następujące działania dla małych i średnich przedsiębiorców:
1. Instrument dla MSP
Instrument dla MSP to program w ramach którego o unijne wsparcie mogą ubiegać się indywidualni przedsiębiorcy. Wyjątkowo duże przedsiębiorstwa nie mogą brać w nim udziału co jest dużym ułatwieniem dla małych i średnich firm. Unijne środki są przeznaczone na każdy rodzaj innowacji bez względu na branżę (także innowacje nietechnologiczne, społeczne i usługi). Program został podzielony na trzy uzupełniające się fazy. Pierwszą fazą jest etap analizy wykonalności i ocena stopnia innowacyjności planowanego projektu. Na tą fazę otrzymamy dofinansowanie w wysokości 50 tyś. EUR. Faza ta nie może trwać dłużej nić 6 miesięcy. Mając wyniki fazy pierwszej możemy ubiegać się o dofinansowanie fazy drugiej tzw. demonstracja projektu. W fazie drugiej dofinansowanie jest już znacznie wyższe i wynosi pomiędzy 0,5 mln EUR do 2,5 mln EUR. Czas realizacji fazy drugiej to maksymalnie dwa lata. Trzecia i ostatnia faza to komercjalizacja i wprowadzenie innowacji na rynek. W tej fazie przedsiębiorcy mogą liczyć jedynie na wsparcie w postaci szkoleń, mentoringu i ułatwionego dostępu do prywatnego kapitału. W pierwszym półroczu 2014 roku w ramach tego działania w sumie złożono 4,6 tys. Wniosków o dofinansowanie z czego 134 pochodziły z Polski. Ostateczna lista do dofinansowania zawierała 155 podmiotów, a w tym gronie znalazł się jeden reprezentant naszego kraju.
W ramach Instrumentu dla MSP nie ma narzuconych tematów czy typów projektów, jednak przystępując do projektu powinniśmy posiadać rozwiązanie które jest już na dosyć zaawansowanym poziomie. Projekt będzie miał największe szanse gdy rozwiązanie będące głównym przedmiotem projektu będzie znajdowało się na co najmniej szóstym poziomie gotowości technologicznej (TRL). TRL (technology readiness levels) to 9 stopniowa skala opisu rozwoju technologii od fazy 1 (koncepcja) do fazy 9 (komercjalizacja) stworzona na potrzeby NASA oraz przemysłu obronny USA. Faza 6 oznacza: Dokonano demonstracji w warunkach zbliżonych do rzeczywistych.
Proces składania wniosków jest prosty, ale na wsparcie mogą liczyć tylko najlepsze projekty. Należy także pamiętać że w tym instrumencie składamy wniosek raz w roku. Warto gruntowanie przemyśleć które rozwiązanie i do której fazy będzie zgłaszać w danym roku. Warto każde zdać sobie sprawę że przedstawiony Instrument dla MSP jest praktycznie jedyną formą wsparcie gdzie o dotacje możemy wystąpić samodzielnie. Praktycznie w wszystkich pozostałych dotacjach dostępnych w Horyzoncie 2020 aby myśleć o unijnym grancie musimy zawiązać konsorcjum z jednostkami naukowymi i innymi przedsiębiorcami a projektu musi być realizowany co najmniej w trzech krajach.
2. Działanie Marii Skłodowskiej-Curie
Działania Marii Skłodowskiej-Curie obejmuje projekty badawczo-szkoleniowe oraz innowacyjno-szkoleniowe. Projekty mogą obejmować dowolną dziedzinę technologiczną. O wsparcie oprócz małych i średnich przedsiębiorstw mogą się ubiegać także uczelnie, instytuty badawcze, organizacje pozarządowe i inne organizacje sektora B+R+I. Dofinansowanie mogą otrzymać projekty z zakresu m.in. wymiany pracowników między podmiotami zajmującymi się B+R z różnych sektorów (nauka i przemysł) i krajów, badania i szkolenia przygotowane przez naukowców w współpracy z wybraną jednostką np. firmą oraz kilkuletnie projekty badawczo-szkoleniowe ze szczególnym uwzględnieniem pracy badawczej lub praktyki w przemyśle. Do kosztów kwalifikowanych zaliczymy m.in. badania i szkolenia, wynagrodzenia, oddelegowanie pracowników i zarządzanie projektem. Co ważne, w prawie wszystkich działaniach wymagana jest mobilność, co oznacza zmianę miejsca pracy lub zatrudnienia na czas realizacji przedsięwzięcia.
3. Eurostars-2
Unijne wsparcie w ramach tego programu pomoże małym i średnim przedsiębiorstwom prowadzącym badania. Nowością jest plan wdrożenia rezultatów projektu w okresie nie dłużym niż dwa lata od jego zakończenia. Eurostars jest kontynuacją programu Eureka i będzie koordynowany przez sieć narodowych biur Eureki. O dotację mogą wystąpić projekty z 33 państwa w tym 28 krajów unii europejskiej oraz pięć państw stowarzyszonych w ramach Siódmego Programu Ramowego). Aby wziąć udział w konkursie trzeba zawiązać konsorcjum w skład którego wejdzie co najmniej jeden przedsiębiorca z sektora MSP wykonującego działania B+R w międzynarodowej współpracy z inną firmą lub inną jednostką typu uniwersytet, instytucja badawcza.
4. Szybka Ścieżka do Innowacji
Fast Track to Innovation obejmuje projekty innowacyjne realizowane przez konsorcja projektowe, których celem jest komercjalizacja rozwiązania. Jest to nowe działanie pilotażowe Komisji Europejskiej. Głównym celem jest wsparcie komercjalizacji najlepszych pomysłów innowacyjnych z dowolnego obszaru technologii lub zastosowań. O dotacje mogą występować małe konsorcja obejmujące od 3 do 5 organizacji z szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorstw które mają być motorem komercjalizacji opracowanych technologii. Zasady konkursowe obejmują dwa scenariusze. W pierwszym inicjatorem będzie firma i to ona będzie przewodzić pracom międzynarodowego konsorcjum. W takim przypadku 60 proc. Budżetu trafi właśnie do tej firmy. Natomiast w drugim scenariuszu idea projektu powstaje na uczelni lub w instytucie badawczym z którego to wyłoniona zostanie firma typu spin-out (spin-out firma założona przez uczelnię ale posiadająca niezależność organizacyjną i finansową które celem jest komercjalizacja wyników badań). Konkurs o dofinansowanie ma formę otwartą, co oznacza, że wnioski można będzie składać w dowolnym czasie przez cały rok. Projekty powinny być o wartości 1-2 mln EUR, a Unia sfinansuje 70 proc. kosztów projektu. W latach 2015-16 na tą formę wsparcia przeznaczono co najmniej po 100 mln EUR rocznie.
5. Projekty „międzyfilarowe”
Działanie to obejmuje projekty badawcze i innowacyjne realizowane w konsorcjach naukowo-przemysłowych we wszystkich trzech filarach tematycznych tj.: „Doskonała baza naukowa”, „Wiodąca pozycja w przemyśle” oraz „Wyzwania społeczne”. Małe i średnie przedsiębiorstwa mogą wziąć udział w projektach współpracy (collaborative projects) realizowanych w ramach wszystkich trzech dziedzin. Warunkiem koniecznym jest uczestnictwo w formie konsorcjum projektowego składającego się z minimum trzech partnerów pochodzących z trzech różnych państw członkowskich UE lub krajów stowarzyszonych z programem Horyzont 2020. Co ważne w przypadku projektów badawczych dofinansowanie może sięgnąć nawet 100 proc. dofinansowania. Natomiast przedsięwzięcia badawczo-innowacyjne dostaną zwrot w wysokości 70 proc. kosztów.
6. Program wspierający MSP
Horyzont 2020 ma w ofercie nie tylko działania realizowane bezpośrednio przez przedsiębiorstwa ale również wspiera przedsięwzięcia realizowane przez inne instytucje ale mające na celu pomoc małym i średnim przedsiębiorstwom. Jako przykład można podać inicjatywę Innosup-1-2015, czyli dotacje dla klastrów działających w innowacyjnych technologicznie obszarach takich jak ICT, ekoinnowacje, design czy nowe modele biznesowe (budżet to 24,9 mln EUR. Kolejnym interesującym działaniem jest IPorta 2, który obejmuje wsparcie powstawania punktów kontaktowych dla MSP przekazujących wiedze na temat ochrony praw własności intelektualnej (budżet to 7,5 mln EUR). Warto także zwrócić uwagę na działanie Innosup-4-2014 umożliwiający pozyskanie voucherów badawczych przez przedsiębiorców z budżetem blisko 900 tys. EUR.
7. InnovFin MSP
InnovFin jest to program preferencyjnych instrumentów finansowych (dłużnych i kapitałowych) dla MSP na rzecz realizacji projektów badawczo-innowacyjnych. W ramach programu realizowane będą daw działania. Risk Sharing Instrument obejmujący preferencyjne kredyty i gwarancje. O wsparcie mogą się ubiegać innowacyjne firmy o bardzo dynamicznym rozwoju (tj. ponad 20 proc. wzrostu lub zwiększenia zatrudnienia w ostatnich 3 latach).Każde przedsiębiorstwo może dostać od 25 tys. do 7,5 mln EUR środków na inwestycje i wspieranie działalności B+R. Drugą szansą jest Equity Facility for R&I. Zakłada on wsparcie kapitałem firm realizujących projekty w obszarze wysokiego ryzyka. Program ten jest następcą inicjatywy GIF-I. Warunkiem koniecznym aby uzyskać dofinansowanie jest zatrudnienie na poziomie niższym niż 500 pracowników. Firma musi także być w wczesnej fazie rozwoju, fazie seed i start-upy.
8. InnovFin 3000
Program InnovFin posiada także możliwość finansowania spółek zatruniających więcej niż 500 pracowników. Specjalny mechanizm finansowania firm o średniej kapitalizacji obejmuje przedsiębiestwa zatrudniające do 3000 pracowników. Dostępne są pożyczki lub gwarancje (w tym finansowanie typu mezzanine i quasi-kapitałowe). Pożyczki w wysokości od 7,5 do 25 mln EUR będą udzielane bezpośrednio przez EBI.
9. Przedkomercyjne B+R
Sektor publiczny obejmujący obszary opieki zdrowotnej, zmian klimatycznych, efektywności energetycznej, bezpieczeństwa i usług publicznych jest obecnie na etapie dużych zmian. Sektory te wymagają zarówno innowacyjnych rozwiązań i nowatorskich strategii. Wdrożenia tych zmian mogą być realizowane w formie rozwiązania komercyjnego (PPI) lub też mogą wymagać przeprowadzenia prac badawczych i rozwojowych (PCP). W przypadku działań przedkomercyjnych (PCP) konsorcja administracji publicznej obejmujące minimum 3 kraje zmawia w formie konkursów działania badawcze i rozwojowe od kilku dostawców jednocześnie (w tym m.in. od małych i średnich przedsiębiorców). Jednocześnie możliwa będzie wiarygodna ocena kluczowych etapów projektowania, prototypowania i fazy testów z jednoczesnym brakiem uzależnienia od jednego dostawcy. Niewątpliwą zachętą dla tego rozwiązania jest współdzielenie z dostawcami efektów przeprowadzonych prac badawczych i rozwojowych m.in. jako wspólne prawa własności przemysłowej do zgłoszonych rozwiązań. Natomiast w przypadku w którym wymagane jest wdrożenie praktycznie gotowych technologii (bez etapu badawczo-rozwojowego) to sektor publiczny działa jak typowy klient zamawiający innowacyjnych produkt lub usługę. Tego typu konsorcjum działa jako moderator w imieniu grupy nabywców z masy krytycznej, która pobudza przemysł do rozwoju produkcji i do wprowadzania produktów na rynek w określonym czasie z oczekiwanym stosunkiem jakości do ceny.
10. Infrastruktura badawcza
Małe i średnie firmy w ramach programu Horyzont 2020 mogą korzystać z bezpłatnego dostępu do infrastruktury badawczej w ramach tzw. działań integracyjnych (Integrating Activities). Programy te zapewniają możliwość bezpłatnego dostępu do infrastruktury najlepszych europejskich laboratoriów. Dotacja obejmuje nie tylko sam dostęp do tych laboratoriów ale również koszty podróży i pobytu w zagranicznym ośrodku przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Jednak sam wyjazd nie zawsze jest obligatoryjny ponieważ istnieje możliwość przesłanie próbek lub otrzymania materiału referencyjnego. Ciekawą możliwością jest także dostęp do infrastruktury informatycznej: superkomputerów, specjalistycznych i globalnych sieci, wielkich baz danych.
Horyzont 2020 to największy na świecie program wspierający badawczo-innowacyjne w skali międzynarodowej. W obecnej perspektywie szczególny nacisk wywierany jest na wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw. Dlatego też każda firma planująca realizację projektu badawczo-rozwojowego o charakterze innowacyjnym powinna rozważyć sięgnięcie po środki także i z tego programu.
Przeczytaj również inne artykuły tego autora:
5 dotacyjnych hitów na rok 2015
Ruszają dotacje unijne na szkolenia!
Polska Cyfrowa – dotacje na kompetencje
Jak uzyskać 80 proc. dofinansowania do innowacji?
Harmonogram dotacji unijnych na 2015 dla firm.
Inteligentne specjalizacje kluczem do dotacji.
10 dotacji na innowacje i B+R w 2015 roku.
Nowe Dotacje Regionalne 2014-2020.
10 dotacji dla firm z programu Horyzont 2020 – 77 mld EUR do „wzięcia”.
Dotacje na klastering 2014-2020.
10 Dotacji z Unii w 2014 z największą pulą pieniędzy.
Inteligentny Rozwój – nowy Program Operacyjny. Dotacje unijne 2014-2020.
Wniosek o dofinansowanie – 10 rzeczy, które musisz wiedzieć!
Protest/odwołanie po odrzuceniu wniosku dotacyjnego – 10 rzeczy, które musisz wiedzieć!
Dotacje unijne – 10 najważniejszych zmian w 2014-2020.
Dotacje de minimis na lata 2014-2020.
O Autorze:
Uzyskał tytuł inżyniera na kierunku poligrafia i papiernictwo na Wydziale Inżynierii Produkcji Politechniki Warszawskiej oraz inżyniera informatyki w Państwowej Szkole Wyższej w Białej Podlaskiej a także ukończył studia magisterskie na kierunku Zarządzanie w Przedsiębiorstwie (wg MBA) na Wydziale Zarządzania Politechniki Warszawskiej. Obecnie zajmuje stanowisko Dyrektora ds. Funduszy Europejskich w firmie ISP Sp. z o.o. (Reprograf Group). Doradza firmom w zakresie możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych w tym dotacji unijnych oraz optymalizacji finansowej inwestycji. Przygotowywał i rozliczał projekty inwestycyjne w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych oraz Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, o łącznej wartości ponad 132 mln zł. Specjalizuje się w projektach inwestycyjnych, informatycznych oraz badawczo-rozwojowych dla branży poligraficznej i produkcji opakowań, autor artykułów, raportów i ekspertyz poświęconych tematyce funduszy unijnych. Jego zainteresowania obejmują także techniki optymalizacji produkcji, business intelligence, elektroniczną komunikację B2C/B2B oraz marketing internetowy i social media.
