Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią 99,8 proc. wszystkich firm w Polsce i to właśnie ta grupa podmiotów może liczyć na znaczące wsparcie ze środków unijnych na lata 2014-2020. W sumie przedsiębiorcy podzielą między siebie 18 mld EUR. Drukarnie i producenci opakowań planując swój rozwój i chcąc nieustannie podnosić swoją konkurencyjność zastanawiają się nad formami finansowania inwestycji, a także możliwościami ubiegania się o wsparcie z środków unijnych. Bardzo ważne jest, aby odpowiednio zaplanować ten rozwój i skorzystać z wszystkich dostępnych w nowej unijnej perspektywie środków.
1. Nauka i Biznes – współpraca kluczem do sukcesu
Dotacja w latach 2007-2013 pozwoliły uczelniom i jednostkom naukowym przeprowadzić ogromne inwestycje infrastrukturalne. Wyposażenie laboratoriów jest na najwyższym światowym poziomie. Jednak nadal istnieje bardzo duży rozdźwięk pomiędzy światem nauki i biznesu. Nowy budżet unijny, jako jeden z głównych celów postawił sobie „zmuszenie” do współpracy nauki i biznesu. Zarówno jedna jak i druga strona nie otrzymają unijnych pieniędzy, jeżeli nie będą chcieli współpracować. Proste dotacje się skończyły. Możemy z tego powodu wyrażać „głębokie ubolewanie”, ale nic to nie zmieni. Jeżeli uczelnia chce sięgnąć po pieniądze na badania będzie musiała znaleźć firmy, którym te badania są potrzebne. Z drugiej strony sytuacja wygląda podobnie. Firmy też nie dostaną już pieniędzy na proste projekty inwestycyjne. Nawet najbardziej innowacyjne zachodnie maszyny im w tym nie pomogą.
2. Inteligentne specjalizacje
W budżecie na lata 2007-2013 bardzo rzadko preferowane były konkretne branże w dostępie do dotacji. Miało to miejsce m.in. w programie pilotażowym „Wsparcie na pierwsze wdrożenie wynalazku”, konkursie badawczo-rozwojowym INNOTECH (ścieżka Hi-Tech) czy też Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Dolnośląskiego (działanie 1.1.A1 dla branż zgodnych Regionalną Strategią Innowacji). Jednak były to wyjątki. W nowym budżecie specjalizacje branżowe w poszczególnych regionach będą odgrywały dużo większą rolę. Każde z województw wybrało od 2 do 8 inteligentnych specjalizacji, które będą preferowane w dostępie do unijnych pieniędzy. Są to dziedziny wykazujące najwyższy potencjał rozwojowy i możliwość konkurowania na arenie międzynarodowej.
3. Dotacje w regionach
W latach 2014-2020 samorządy województw będą zarządzać około 40 proc. funduszy polityki spójności – 31,28 mld euro. Jest to znaczący wzrost w stosunku do okresu 2007-2013 kiedy to w budżetach regionów było zaledwie 25 proc. środków z polityki spójności (17,2 mld EUR). Ostateczny kształt regionalnych programów operacyjnych będzie wynikał z negocjacji z Brukselą. Projekty odpowiednich dokumentów zostały przekazane w kwietniu 2014 r. do Komisji Europejskiej.
4. EFRR + EFS w regionach
Dotacje 2007-2013 charakteryzowały się tym, że na poziomie regionalnym były finansowane tylko inwestycje „twarde”, czyli obejmujące infrastrukturę, maszyny i oprogramowanie (środki pochodziły z tzw. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – EFRR). Natomiast wszelkie inwestycje „miękkie” tj. szkolenia, dotacje na start biznesu, itp. były finansowane na poziomie centralnym z tzw. Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Nowy budżet unijny na lata 2014-2020 to zmieni. Obecnie do poziomu regionalnego zostaną przesunięte także inwestycje „miękkie”. Spowoduje to dużo bardziej wszechstronne wsparcie dla firm, które nie będą musiały szukać pomocy tak jak dotychczas w dwóch różnych miejscach. Oba fundusze mają się wzajemnie uzupełnić z korzyścią dla beneficjentów.
5. Rewolucja w ocenie projektów
Dotychczas okres oczekiwania pomiędzy złożeniem wniosku o dofinansowanie a otrzymaniem decyzji obejmował ok. 6-8 miesięcy. Zdarzały się także przykłady konkursów gdzie trzeba była czekać 12 na rozstrzygnięcie. Gdy dołożymy do tego 2 miesiące na podpisanie umowy o dofinansowanie oraz kolejne dwa na wypłatę pierwszej zaliczki to okres ten staje się kuriozalny. Taka sytuacja jest niedopuszczalna. Wiedzą o tym wszyscy. Przy obecnym szybkim postępie technologicznym okazuje się, że projekt, który był składany, jako wysoce innowacyjny jest teraz zaledwie standardowym. Prowadzone są jednak bardzo intensywne prace nad wdrożeniem tzw. szybkich ścieżek przyznawania dotacji. Mamy już za sobą pilotażowy konkurs zrealizowany właśnie na takich zasadach. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) przeprowadziło konkursu, w którym od momentu otwarcia naboru wniosków do momentu ogłoszenia wyników minęło 60 dni. Dodatkową zmianą jest także wprowadzony w 2013 roku system oceny eksperckiej. Polega on na tym, że projekty są oceniane w pierwszej kolejności na podstawie złożonej dokumentacji. Jednak w drugiej rundzie przedstawiciele firmy ubiegającej się o dotację muszą zaprezentować projekt na tzw. Panelu Ekspertów. Oprócz samej prezentacji następuje szczegółowa dyskusja z ekspertami na temat szans na powodzenie projektu, opłacalności, innowacyjności i założeń marketingowych. Dzięki temu projekty przestają być anonimowe, a eksperci mają możliwość wyselekcjonowania projektów naprawdę wartych wsparcia.
6. Szkolenia, szkolenia, szkolenia…
Nie należy ukrywać, że dotacje unijne popsuły rynek szkoleniowy. Na rynku zostało dofinansowanych dziesiątki tysięcy szkoleń, które nie były dopasowane pod faktyczne potrzeby firm. Dodatkowo, jakość unijnych szkoleń pozostawia wiele do życzenia. Pokutuje maksyma, że skoro szkolenie jest „bezpłatne”, to nie należy wymagać zbyt wiele. Ta sytuacja musi się zmienić. Właśnie w obszarze szkoleń czeka nas prawdziwa rewolucja. Zmienia się model z podażowego na popytowy. Dotychczas było tak, że firmy szkoleniowe pozyskiwały dla siebie unijne granty i w ramach nich organizowały szkolenia według swojego programu. Teraz dotacje będą otrzymywały przedsiębiorstwa, które następnie będą zwracały się do wybranych firm szkoleniowych w celu przygotowania odpowiednich kursów i szkoleń podnoszących kwalifikacje pracowników. Taki model na pewno da dużo większą korzyść dla firm, a jednocześnie wymusi zdrową konkurencyjność w branży szkoleniowej, który miejmy nadzieję przełoży się także na jakość. Dodatkowo wszystkie kursy i oferty usług szkoleniowych będą musiały znaleźć się w nowo utworzonym Rejestrze Usług Rozwojowych (RUR), do którego firmy będą miały swobodny dostęp.
7. Mniejsze procenty
W latach 2007-2013 firmy mogły liczyć na stosunkowo wysoki udział procentowy unijnego wsparcia dla projektu. W większości województw mikro i małe firmy mogły liczyć na 70 proc. dofinansowania, a średnie na 60 proc. W pozostałych pięciu regionach (Pomorze, Wielkopolska, Śląsk, Dolny Śląsk i Opolskie) wskaźnik procentowy wynosił odpowiednio 60 proc. dla mikro i małych oraz 50 proc. dla średnich. Wyjątkowo było potraktowane Mazowsze, które przyznawało 50 proc. dla mikro i małych oraz 40 proc. dla średnich. Jednak od 01.07.2014 należy pożegnać te wysokie dotacje. Jedynie Warmińsko-Mazurskie, Lubelskie, Podlaskie i Podkarpackie nadal będzie się cieszyć z najwyższego poziomu dofinansowania (70 proc. małe i mikro oraz 60 proc. średnie). Pozostałe województwa będę miały obniżony poziom dofinansowania o 15 proc. a kilka o 5 proc. Wyjątkiem będzie Mazowsze, które jako jedyne województwo zostało podzielone na trzy subregiony.
8. Dotacje zwrotne
W latach 2007-2013 instrumenty dotacji zwrotnych (np. preferencyjne pożyczki) stanowiło około 1,5 proc. unijnego budżetu. W nowej perspektywie finansowej wskaźnik ten wzrośnie i według najnowszych informacji będzie wynosił około 15 proc. czyli około 15 proc. wszystkich przekazanych do polski pieniędzy w ramach nowego budżetu będzie stanowiła pomoc w postaci np. pożyczek na bardzo preferencyjnych warunkach. Instrument ten oczywiści będzie cieszył się mniejszym zainteresowaniem niż typowe dotacje bezzwrotne jednak warto i go wykorzystać planują rozwój firmy. Komisja Europejska uznała, że dotacje zwrotne mimo realnie mniejszych korzyści dla danej firmy umożliwią z cała pewnością pomoc większej liczbie firm jak również spowodują, że firmy będą mogły liczyć na pomoc także po roku 2020 kiedy to obecny budżet unijny zostanie zamknięty.
9. Patenty
W chwili obecnej Polska na tle krajów UE wciąż zajmuje bardzo niską pozycję w rankingu innowacyjności. W 2013 r. opublikowano ranking Innovation Union Scoreboard (IUS). Polska zajęła w nim 4. miejsce od końca. Tak słaba ocena wynika m.in. z bardzo niskich wartości wskaźników dotyczących poziomu zaangażowania przedsiębiorstw w działalność innowacyjną oraz badawczo-rozwojową. Konsekwencją tych działań ma być ochrona stworzonych pomysłów m.in. poprzez patentowanie. Bardzo dobrą tendencją jest wzrost nie tylko świadomości, ale przede wszystkim zgłoszeń patentowych. Do Urzędu Patentowanego RP w roku 2011 zgłoszono 3 878 wynalazki oraz udzielono 1 989 patentów (w 2010 roku odpowiednio: 3203 i 1385). Natomiast do EPO (European Patent Office) w latach 2011-2012 z 400 do 532 wzrosła liczba zgłoszeń patentowych (wzrost o 32,9%). Jest to element, który będzie objęty szczególną uwagą w nowych dotacjach unijnych na lata 2014-2020, a niejednokrotnie będzie on decydował o możliwości pozyskania unijnych środków.
10. Eksport
Internacjonalizacja i wsparcie eksportu przedsiębiorstw, to jeden z ważnych elementów nowego budżetu na lata 2014-2020. W 2010 r. udział obrotów z eksportu w łącznych obrotach ogółu przedsiębiorstw w Polsce (15,5%) Wyraźniej słabiej wypadają firmy eksportujące poza UE (0,3 mln EUR dla Polski, przy średniej dla krajów Unii na poziomie 1,8 mln EUR). Jednak największym problem jest to, że głównymi eksporterami są duże firmy. Mikro, małe i średnie firmy odpowiadają zaledwie za 28,7% całkowitego eksportu. Mając na uwadze, że firmy z tej grupy stanowią 99,8 proc. wszystkich firm w Polsce to mamy w tym względzie jeszcze sporo do zrobienia. W latach 2007-2013 udzielono dosyć dużej liczby dotacji na wsparcie działań proeksportowych w tym udział w targach zagranicznych, misjach, doradztwo eksportowe, coaching i mentoring eksportowy oraz pozyskiwanie klientów na rynkach zagranicznych. Tego typu dotacje będą także szeroko oferowane w nowym budżecie. Jednak dużo bardziej interesujące są narzędzia, które mają zostać wprowadzone w ramach dotacji inwestycyjnych, a których celem będzie promowanie projektów mających na celu zwiększanie eksportu. Zauważalne było to już w ostatnich dotacjach z starego budżetu. Eksport jest oczkiem w głowie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i należy się liczyć z tym, że firmom stawiającym na zagranicznych klientów będzie dużo łatwiej o unijne granty.
Przeczytaj również inne artykuły tego autora:
5 dotacyjnych hitów na rok 2015
Ruszają dotacje unijne na szkolenia!
Polska Cyfrowa – dotacje na kompetencje
Jak uzyskać 80 proc. dofinansowania do innowacji?
Harmonogram dotacji unijnych na 2015 dla firm.
Inteligentne specjalizacje kluczem do dotacji.
10 dotacji na innowacje i B+R w 2015 roku.
Nowe Dotacje Regionalne 2014-2020.
10 dotacji dla firm z programu Horyzont 2020 – 77 mld EUR do „wzięcia”.
Dotacje na klastering 2014-2020.
10 Dotacji z Unii w 2014 z największą pulą pieniędzy.
Inteligentny Rozwój – nowy Program Operacyjny. Dotacje unijne 2014-2020.
Wniosek o dofinansowanie – 10 rzeczy, które musisz wiedzieć!
Protest/odwołanie po odrzuceniu wniosku dotacyjnego – 10 rzeczy, które musisz wiedzieć!
Dotacje unijne – 10 najważniejszych zmian w 2014-2020.
Dotacje de minimis na lata 2014-2020.
O Autorze:
Uzyskał tytuł inżyniera na kierunku poligrafia i papiernictwo na Wydziale Inżynierii Produkcji Politechniki Warszawskiej oraz inżyniera informatyki w Państwowej Szkole Wyższej w Białej Podlaskiej a także ukończył studia magisterskie na kierunku Zarządzanie w Przedsiębiorstwie (wg MBA) na Wydziale Zarządzania Politechniki Warszawskiej. Obecnie zajmuje stanowisko Dyrektora ds. Funduszy Europejskich w firmie ISP Sp. z o.o. (Reprograf Group). Doradza firmom w zakresie możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych w tym dotacji unijnych oraz optymalizacji finansowej inwestycji. Przygotowywał i rozliczał projekty inwestycyjne w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych oraz Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, o łącznej wartości ponad 132 mln zł. Specjalizuje się w projektach inwestycyjnych, informatycznych oraz badawczo-rozwojowych dla branży poligraficznej i produkcji opakowań, autor artykułów, raportów i ekspertyz poświęconych tematyce funduszy unijnych. Jego zainteresowania obejmują także techniki optymalizacji produkcji, business intelligence, elektroniczną komunikację B2C/B2B oraz marketing internetowy i social media.
